เรื่องที่อยากเล่าในวันที่เดินทางถ่ายรูปมัสยิดมาครบ 100 แห่ง
.
1️⃣ – บางคนอาจถนัดคำว่า ‘สุเหร่า’ ตามภาษามลายู ผมชอบจะเรียก ‘มัสยิด’ เพราะเดี๋ยวนี้คนไทยหันมาเรียกคำนี้กันแพร่หลาย แต่ผมยังออกเสียงแบบไทย ๆ แม้จะรู้ว่าที่ถูกในภาษาอาหรับควรจะออกว่า ‘มัสหญิด’ ก็เถอะ
.
2️⃣ – พื้นเพผมเป็นคนไทยเชื้อสายจีนแต้จิ๋ว บัตรประชาชนเขียนว่าพุทธ แต่ในครอบครัวไหว้เจ้าจีนมากกว่าไหว้พระ ครอบครัวผม สภาพแวดล้อมที่ผมอยู่ ไม่มีความเกี่ยวข้องใด ๆ กับศาสนาอิสลามหรือชาวมุสลิมเลย เขตที่ผมอยู่ก็ไม่มีมัสยิดแม้แต่แห่งเดียว
.
3️⃣ – อาจจะเพราะปู่ ย่า ตา ยาย บรรพบุรุษทุกสายของผมเป็นจีน นับถือศาสนาแบบจีนกันหมด ทำให้ผมรู้สึกจำเจและเบื่อหน่าย ตั้งแต่อายุไม่ถึง 10 ขวบก็จะชอบศึกษาศาสนาอื่นด้วย ทั้งพุทธ คริสต์ ฮินดู ซิกข์ อียิปต์ กรีก โรมัน ฯลฯ ขอโม้หน่อยนะว่าสมัย 11-12 ขวบ ท่องชื่อนบีของอิสลามได้ครบทั้ง 25 ท่าน ไม่รู้เหมือนกันว่าท่องไปทำไม (ฮา)
.
4️⃣ – ผมไม่เคยเข้าไปในบริเวณมัสยิดเลย จนกระทั่งอายุ 21 ก่อนหน้านี้เราไปแต่ศาลเจ้า วัด โบสถ์คริสต์ก็ไปบ่อยเวลาเที่ยวเมืองนอก แม้กระทั่งซีนากอกของชาวยิวก็เคยไป แต่มัสยิดนี่ไม่กล้าเข้า เพราะเคยได้ยินว่าเขาไม่ให้คนต่างศาสนิกเข้า คนจะเข้าไปได้ต้องเป็นมุสลิมเท่านั้น
.
5️⃣ – ที่ผ่านมาเรื่องทางอิสลามผมก็พอรู้บ้าง ถือว่ารู้เยอะสำหรับคนที่ไม่มีพื้นหลังเกี่ยวข้องกับชาวมุสลิมเลย เพราะเรารู้สึกว่าชื่ออาหรับมันยาก อ่านเข้าใจยาก จนได้เรียนประวัติศาสตร์กับ ผศ.ดร.จุฬิศพงศ์ จุฬารัตน์ ซึ่งเป็นทายาทเฉกอะหมัด ท่านสอนเรื่องมุสลิมให้เข้าใจได้ง่ายมาก และผมรู้สึกเหมือนได้เปิดประตูสู่โลกอีกใบหนึ่งที่ผมไม่เคยสัมผัสมาก่อน ก่อนหน้านี้เรารู้เรื่องฝรั่ง เรื่องจีน ไทย อินเดีย หลายชาติแล้ว แต่โลกอิสลามนี่เราไม่เคยเข้าถึงมาก่อน แผนที่ความรู้ในหัวผมเลย ‘เต็ม’ ขึ้นเมื่อได้เรียนกับอาจารย์
.
6️⃣ – มัสยิดแรกที่ผมได้เข้าคือมัสยิดบางหลวง หรือกุฎีขาว ที่เป็นมัสยิดทรงไทย ได้ลองพูดคุยกับคนในพื้นที่ รู้สึกได้ถึงความใจดี มีเมตตาของพวกเขา ทำให้ ‘ความกลัวมัสยิด’ ที่เคยมีก่อนหน้านี้เจือจางลงไปมาก
.
7️⃣ – หลังจากนั้นมา ผมก็เริ่มได้ศึกษาเรื่องประวัติศาสตร์ ศาสนา ภาษา วัฒนธรรมของชาวมุสลิมมากขึ้น ได้มาจาก อ.จุฬิศพงศ์ บ้าง จากหนังสือตำรา จากยูทูบ อะไรต่อมิอะไรหลายอย่าง แล้วเมื่อได้ความรู้มาแล้ว จะอยู่เฉย ๆ ก็ใช่ที่ ก็ต้องไปดูไปเห็นของจริง ถึงจะสนุกและคุ้มค่ากับที่เรียนรู้มา
.
8️⃣ – ตอนผมถ่ายมัสยิดแรก ๆ ผมคิดว่าผมยังถ่ายไม่สวย ทั้งด้วยฝีมือ และด้วยกล้องที่ใช้ยังเป็นไอโฟน 6s รุ่นเก่าที่ภาพไม่ชัด เจตนาที่ถ่ายก็แค่เพื่อให้เพื่อนฝูงที่ส่วนใหญ่เป็นคนพุทธด้วยกันได้ดูเท่านั้น แต่ถ่ายไปถ่ายมา เริ่มมีคนมาติดตาม มาแชร์ ก็เป็นคนมุสลิมทั้งนั้น จนตอนนี้ผู้ติดตามผมน่าจะเป็นมุสลิมส่วนใหญ่เลย (ฮา)
.
9️⃣ – อุปกรณ์ที่ใช้ถ่ายภาพมัสยิดทุกวันนี้คือไอโฟน 12 mini ตามภาพ ข้อดีคือภาพชัด แสงสวย แต่ข้อเสียคือถ่ายมุมกว้างยังไม่ค่อยได้ และเวลาต้องซูมถ่ายอะไรสูง ๆ ไกล ๆ ภาพจะแตกละเอียด ไม่สวยครับ
.
🔟 – ส่วนใหญ่ก็ไปคนเดียว ผมขับรถไม่เก่ง ไม่มีรถยนต์ส่วนตัว เลยต้องพึ่งขนส่งสาธารณะเป็นหลัก บางครั้งก็มีคนชวนไป ก็จะไปกับเขาบ้าง แต่ 3 ใน 4 ที่ถ่ายมา เกิดจากการไปคนเดียวเป็นหลักครับ
.
1️⃣1️⃣ – เวลาไปตามมัสยิดต่าง ๆ ผมแทบไม่เคยเจออิหม่าม จะเจอ ‘โต๊ะเซียะ’ หรือผู้ดูแลมัสยิดเป็นส่วนมาก เพราะจะไปนอกเวลาละหมาด บางครั้งก็เป็นชาวบ้าน เป็นสัปบุรุษที่มาละหมาด ซึ่งยินดีเปิดให้เข้าไป มัสยิดเข้าง่ายเพราะมักอยู่ใกล้ชุมชน มีคนอยู่ตลอดอยู่แล้ว
.
1️⃣2️⃣ – คนต่างศาสนิกจะมีภาพจำว่ามุสลิมดุ น่ากลัว ผิวดำ ปิดกั้น ฯลฯ หลายครั้งเกิดจากอคติที่ไม่เคยไปสัมผัสเอง ผมเข้าพื้นที่มากพอจะพิสูจน์ได้แล้วว่าไม่จริง แทบทุกมัสยิดต้อนรับผมดีเสมอ ยิ่งถ้าเป็นพวกผู้สูงอายุ ผู้เฒ่าผู้แก่ จะคุยดีมาก ๆ หลายคนพอเห็นว่าไม่ใช่มุสลิมแล้วมาก็จะพยายามชวนคุยต่าง ๆ นานา เล่าเรื่องทางศาสนา เพราะนึกว่าผมไม่รู้ ทั้งที่จริง ๆ หลักธรรมคำสอนของอิสลามแทบทั้งหมด ผมเข้าใจหรือเคยอ่านผ่านตามาหมดแล้ว
.
1️⃣3️⃣ – ประสบการณ์ดี ๆ ที่ได้รับจากมัสยิดก็มีเยอะทีเดียวครับ ชวนคุยชวนกินน้ำด้วยนี่เรื่องปกติ แปลกกว่าก็ชวนกินก๋วยเตี๋ยว เคยมีคนพาเข้าร้านค้าของเขาที่อยู่ใกล้ ๆ มัสยิด พร้อมกับอวดภาพถ่ายเก่าของครอบครัวให้ดู อีกที่เคยอาสาถ่ายรูปให้ผม มีที่นึงเปิดหออะซานให้ปีนขึ้นไปถ่ายมุมสูง ประหลาดสุดคือมีคนจะยกหลานสาวให้ผม ถามว่าอยากมีเมียแขกมั้ย 555
.
1️⃣4️⃣ – เพราะจะไปถ่ายรูปมัสยิด ชีวิตนี้เลยได้ลองอะไรแปลก ๆ หลายอย่าง เช่น เหมารถสองแถวขึ้นดอย ขอแยกทางกับกรุ๊ปทัวร์ชั่วคราว ขออนุญาตขึ้นตึกไปถ่ายยอดโดม ไม่นานนี้ไปถ่ายมัสยิดที่ลาวมา ไม่ได้แลกเงินกีบมา สัญญาณเน็ตก็ไม่มี กระเป๋าก็หนัก ต้องเดินหาที่ที่มีเน็ต 3G ไทย แคปหน้าจอแผนที่ไว้ แล้วเดินคลำทางกลางแดด เฮ้อ! ชีวิต
.
1️⃣5️⃣ – มุสลิมส่วนใหญ่จะคิดว่ามามัสยิดนี่คือสนใจศาสนาอิสลามเหรอ อยากเข้ารีตเหรอ เลยพากันมาคุยเรื่องคำสอนกันใหญ่ พอบอกว่าสนใจเรื่องศิลปะ ประวัติศาสตร์ของชาวมุสลิม เขามักจะงงกันว่ามันมีคนสนใจเรื่องนี้ด้วยรึ ยิ่งถ้ารู้ว่าผมไม่ได้นับถืออิสลาม เขาก็จะยิ่งงงเต้ก
.
1️⃣6️⃣ – ผมเลยพบว่ามุสลิมเมืองไทยส่วนมากให้ความสำคัญกับ ‘อิสลาม’ แต่ไม่ค่อยรู้เรื่อง ‘มุสลิม’ เรื่องศาสนาทุกคนรู้กันดี กุรอาน หะดีษ ฟัรดูอีน ฯลฯ เป็นยังไง เขาตอบได้หมด แต่ถ้าถามว่าบรรพบุรุษเขาเป็นใครมาจากไหน เมียะห์ร็อบนี้เป็นศิลปะยังไง ฯลฯ น้อยคนนะครับที่จะตอบได้และเข้าใจถูก หลายคนไม่รู้ด้วยว่าศิลปกรรมในมัสยิดบ้านตัวเองมีคุณค่าอะไรอยู่บ้าง เห็นเลยว่าความเข้าใจเรื่องประวัติศาสตร์วัฒนธรรมมุสลิมในไทยยังน้อยมาก ถ้ามีโอกาส ผมก็จะพยายามให้ความรู้ที่ถูกต้องเสมอ เพื่อที่เขาจะได้เข้าใจความเป็นมาของตัวเอง สอนลูกหลานรุ่นต่อไปได้ถูกครับ
.
1️⃣7️⃣ – มัสยิดที่ไม่ต้อนรับผมก็มี ไม่ใช่ไม่มี ด้วยหลาย ๆ เหตุผล ทั้งนี้เพราะอิสลามเป็นศาสนาที่ขึ้นอยู่กับการตีความของคนแต่ละกลุ่ม บางคนเขามีมุมมองว่าในห้องละหมาดเป็นที่สำหรับผู้ศรัทธาเท่านั้น คุณไม่มีศรัทธา คุณไม่มีน้ำละหมาด คุณก็เข้าไปไม่ได้ พวกนี้ผมก็ได้แต่ถ่ายภายนอก และอาจจะไม่ได้เผยแพร่ หรือพูดอธิบายให้เขาเข้าใจว่าเรามีเจตนาที่ดี บริสุทธิ์ใจ ไม่ได้ทำเสื่อมเสียแน่นอน (แต่ก็มีน้อยมากที่เจอแบบนี้)
.
1️⃣8️⃣ – ก็มีคนรู้จักถามเหมือนกันว่า “ทำไมไม่เนียน ๆ เป็นมุสลิมไป ทั้งที่ความรู้ก็มี น่าจะเนียนได้” ผมตอบเลยว่าผมไม่ทำ ทำไม่ได้ เพราะมัสยิดคือบ้านของอัลลอฮ์ คนที่เข้าไปควรจะสำรวม ปฏิบัติดี ทำความดี โกหกคนไม่ใช่เรื่องยาก แต่โกหกในบ้านของพระเจ้าที่ทรงรู้เห็นทุกอย่าง มโนธรรมในใจก็ห้ามแล้ว…นี่คือสาเหตุที่ผมจะไม่ให้สลามกับใคร ถึงเขามากล่าวสลาม ผมก็จะสวัสดี แล้วบอกว่า “ไม่ใช่มุสลิมครับ” ทุกครั้ง
.
1️⃣9️⃣ – และไม่ว่าคนมุสลิมหรือต่างศาสนิก ทุกคนก็มีความคิดแบบเดียวกันคือเห็นผมไปมัสยิดบ่อย ก็คิดว่าผมจะหันไปนับถืออิสลาม หรือบางคนคิดว่าผมเปลี่ยนแล้วด้วยซ้ำ ทั้งที่ผมสนใจมัสยิดในแง่สิ่งปลูกสร้าง ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมเป็นหลัก ผมไปเพื่อจะเรียนรู้ความเป็นอยู่ของผู้คน ความเป็นมาของละแวกย่านเขา รวมถึงรูปแบบศิลปะของอาคาร ถ้าใครได้อ่านก็รู้
.
2️⃣0️⃣ – ในสายตาของผม ผมก็มองว่าอิสลามเป็นศาสนาที่ดี แก่นแท้สอนเรื่องคุณธรรมพื้นฐาน-สอนให้ผู้คนทำความดีเฉกเช่นทุกศาสนา แต่จะให้ผมนับถือนั้นเป็นไปได้ยากเหลือแสน เพราะผมก็มีหน้าที่ที่ต้องทำ คือการสืบทอดวัฒนธรรมที่บ้าน การห้ามไม่ให้เข้าร่วมความเชื่ออื่นเป็นสิ่งที่ผมไม่สามารถทำได้ ตราบใดที่ผมยังเคารพกตัญญูต่อบรรพบุรุษตัวเองอยู่
.
2️⃣1️⃣ – ฉะนั้นแล้ว มันอาจจะเป็นไปไม่ได้เลยที่ผมจะไปถ่ายภาพมัสยิดสำคัญสุดในโลก อย่าง ‘มัสยิดอัลฮะรอม’ และ ‘มัสยิดอันนะบะวีย์’ ที่ซาอุดิอาระเบีย แม้ผมจะอยากไปเห็นด้วยตาตัวเองมากก็ตาม…
.
ถึงอย่างนั้น ผมก็พอใจในชีวิตที่เป็นอยู่ และภูมิใจที่ได้ทำตัวเป็นแค่กระจกที่ส่องสะท้อนให้คนทั้งที่เป็นมุสลิมและไม่ใช่มุสลิมได้เห็นถึงข้อดี ข้อเด่น ในสังคมอิสลามิกชนเมืองไทย ผมชื่นใจเสมอเวลามีคนบอกว่าได้รู้เรื่องที่ไม่เคยรู้ ได้รู้จักความเป็นมาของชุมชนตัวเองเพิ่มขึ้น มีน้องบางคนไปถ่ายมัสยิดที่ผมไม่เคยไปมาฝากเพราะบอกว่าเห็นแล้วคิดถึงพี่ มีน้องอีกคนไปทำอุมเราะห์ที่ซาอุฯ แล้วถ่ายรูปมัสยิดที่นั่นส่งมา บางคนตามไปละหมาดในมัสยิดที่ผมเคยลง บางคนอยากศึกษาเรื่องศิลปะอิสลามบ้าง เหล่านี้ช่วยให้ผมรู้สึกว่างานอดิเรกผมได้อะไรมากกว่าแค่ความสุขส่วนตัวเยอะทีเดียว
.
2️⃣2️⃣ สุดท้ายนี้ก็อยากจะให้คนทุกศาสนาได้เห็นข้อดีของกันและกัน รัก และสามัคคีกันเข้าไว้มาก ๆ ครับ ยังไงเราทุกคนก็ ‘คน’ เหมือนกัน … ส่วนผม ถ้ายังมีไฟอยู่ ก็ยังคงถ่ายมัสยิดต่อไปเรื่อย ๆ ละครับ
pattadon kijchainukul
22 ธันวาคม 2022
หมายเหตุ ณ เวลานี้ เขาถ่ายไปแล้ว 130 มัสยิด
