หวันดารา หวันมุดา ผู้สืบสานตำนานผ้าไหมพุมเรียง เสียชีวิตลงแล้วในวัย 80 ปี ทิ้งตำนานผ้าไหมพุมเรียงอันเลื่องชื่อไว้เบื้องหลัง
วันที่ 21 มิถุนายน 2565 นางหวันดารา หวันมุดา ผู้สืบสานตำนานการทอผ้าไหมพุมเรียง ได้เสียชีวิตลงในวัย 80 ปี ด้วยโรคชรา ทิ้งตำนานศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านภาคใต้ที่มีอัตลักษณ์ประจำถิ่น ของตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานีไว้เบื้องหลัง
นางหวันดารา หวันมุดา สืบสานการทอผ้าไหมพุมเรียง เหลือเพียงครอบครัวเดียวในพุมเรียง ร่วมกับน้องสาว นางมารียะ หวันมุดา สองพี่น้องครอบครัว ‘หวันมุดา’ เป็นครอบครัวที่ได้รับการสืบทอดการทอผ้าจาก คุณโต๊ะ(ทวด)แหม๊ะเหรียม หวันมุดา (ต้นตระกูลสุลต่านสุไลมาน) ผู้ริเริ่มทอผ้าลายพระธาตุไชยา ลายคชสีห์ ลายโคมเพชร และลายสร้อยดอกหมาก และอนุรักษ์การทอผ้าโบราณตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งเป็นตระกูลที่เก่าแก่ที่สุดของตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี
ในอดีต นางมาเรียม หวันมุดา มารดา ของนางหวันดารา หวันมุดา และนางมารียะ หวันมุดา ได้ทอผ้าไหมทอมือที่มีลายข้อความว่า “ทรงพระเจริญไชโย”เมื่อปี พ.ศ. 2472 ในการรับเสด็จเมื่อครั้งสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 เสด็จพระราชดำเนินผ่าน มีข้อความเป็นแถวยาวซึ่งใช้วิธีการทอให้ได้ลายอักษรทำได้ยากและละเอียดมาก นับเป็นสิ่งที่มีคุณค่าทางจิตใจ และดำรงไว้ให้คนรุ่นหลังได้เชยชม
สำหรับผ้าพุมเรียง เป็นศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านภาคใต้ที่มี อัตลักษณ์เฉพาะถิ่น ของตำบลพุมเรียง อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธา ที่มีวิธีการเฉพาะแบบของชาวไทยมุสลิม ที่อพยพมาจากเมืองสงขลาตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช บางส่วนมาจากปัตตานีและเมืองไทรบุรี ซึ่งสืบเชื้อสายมาจากชาวมลายูในหมู่เกาะอินโดนีเซีย ได้นำกระบวนการ การทอผ้าติดตัวมาด้วย ถ่ายทอดสืบต่อกันมายาวนาน เพียงแค่วิธีการสังเกตจดจำและทดลองปฏิบัติทอจริงโดยไม่มีการจดบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรที่ได้รับการสั่งสมภูมิปัญญาและสืบทอดกันมาสู่อนุชนรุ่นหลัง โดยเป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไป
โดยความสวยงามของลายผ้าที่เป็นลักษณะเฉพาะที่มีความประณีต จากฝีมือการทอผ้ามีลักษณะเด่นแตกต่างไปจากผ้าทอมือของภูมิภาคอื่นๆ ด้วยวิธีการยกดิ้นเงิน ดิ้นทอง ที่กลายเป็นอารยะธรรมของชาวพุมเรียง คงความเอกลักษณ์แห่งผ้าทอ โดยลายดั้งเดิมเก่าแก่ของพุมเรียง ที่นิยมนำมาทอเป็นลายผ้ามีหลายลายอย่าง ลายยกเบ็ด ลายดอกพิกุล ลายคชสีห์ ลายราชสีห์ ลายครุฑ ลายกินรี ลายเทพพนม ลายเบญจรงค์ ลายศรีวิชัย ลายกริช ลายโบตั๋น ลายราชวัตร ลายก้านต่อดอก ลายผ้ายกเชิงครุฑ และลายนพเก้า ซึ่งช่างทอผ้าที่ตำบลพุมเรียงส่วนใหญ่ จะมีลวดลายต้นแบบที่ใช้เป็นตัวอย่างเก็บดอกผ้าเรียกว่า “ครูผ้า”เป็นผ้าที่ปักด้วยไหม เป็นลวดลายต่างๆ หรือเศษผ้ายกที่ช่างทอเก็บไว้แต่เดิม
ปัจจุบันการทอผ้าไหมพุมเรียง มีแต่ 2 พี่น้อง’หวันมุดา’ เพียง 2 คนเท่านั้น เมื่อสิ้น งหวันดารา’ สืบสานการทอผ้าไหมพุมเรียง เหลือเพียงน้องสาว นางมารียะ หวันมุดา เพียงคนเดียว
อินนาลิลลาฮิวาอินนาอิลัยฮิรอยูอูน
‘แท้จริงแล้ว เราเป็นกรรมสิทะของพระองค์ และเราต้องกลับคืนไปสู่พระองค์’ ขอพระองค์อภัยโทษให้กับนาง และให้นางได้เข้าสู้สวรรค์ของพระองค์
ขอบคุณภาพ On My Ways by mor J E W /ททท.สุราษฎร์ธานี
